Günümüzde ultrason gebelik muayenelerinin en önemli parçası olmuştur. Gebelikte hiçbir problem olmasa bile belli zamanlarda belli aralıklarla ultrasonografi kontrolü yapılmaktadır.
Gebeliğin farklı aylarında ultrasonla farklı değerlendirmeler yapılır. Örneğin gebeliğin ilk aylarında bebeğin kilosu ölçülmez sadece kalp atımı ve kese büyüklüğü gibi değerlendirmeler yapılır, gebeliğin 5. ayında kilosu, suyu, plasentanın durumu, organların yapısı gibi daha ayrıntılı değerlendirme yapılır, bunların dışında da farklı aylarda farklı değerlendirme ve ölçümler yapılır.
Gebelikte ultrasonografi hangi amaçlarla yapılır ?
- Gebelik var mı ? Normal yerinde mi ? Rahim içerisinde mi ?
- Gebelik canlı mı ?
- Gebelik kaç aylık ? Kaç haftalık ?
- Bebeğin ense kalınlığı normal mi ?
- Bebeğin tahmini kilosu ne kadar ? Haftasına göre kilosu gelişimi normal mi ?
- Bebeğin duruşu düz mü ?
- Bebeğin eşi (plasenta ) normal mi ? Eşin yerleşimi normal mi ? Doğum yolunu kapatıyor mu ?
- Bebeğin kafa çapı bacak uzunluğu normal mi ?
- Bebeğin suyu normal mi ?
- Bebekte bir anomali var mı ?
- 18-20 haftalarda yapılan ayrıntılı ultrasonografi ile bebeğin organlarında bir gelişim bozukluğu var mı ?
- Biyofizik profil değerlendirmesinde bebeğin hareketleri, kas tonusu ve solunumu değerlendirilir.
- Erken doğum riski varlığında rahim ağzı uzunluğu ölçülebilir.
- Rahim ve yumurtalıklarda myom veya kist var mı ?
- Cinsiyeti nedir ?
- Gerekli durumlarda Doppler inceleme (kan akımı) değerlendirilir.
- Amniosentez veya CVS gibi müdahalelerde kullanılır.
Ultrason ne sıklıkta yapılmalıdır ?
- Gebeliğin ilk aylarında
- 11-14 hafta arasında
- 18-20 hafta civarında ayrıntılı ultrasonografi
- 32 hafta civarında
- 38 hafta civarında
Ülkemizde ise durum biraz daha farklıdır. Bizde hem kadın hastalıkları hem de gebelik muayenelerinde ultrason incelemesi rutinin bir parçasıdır ve ayrıca ücretlendirilmemektedir
Detaylı Ultrasonografi nasıl yapılır ?
Detaylı ultrasonografi normal gebelik ultrasonografisinden ( Obstetrik Ultrasonografi ) farklı değildir. Aynı cihazlar ve sırtüstü yatar pozisyonda karından bakılarak yapılır. İşlem yaklaşık 15-20 dakika kadar sürer. Bebeğin genel değerlendirilmesi ve rutin ölçümlerin ardından sırasıyla kafa, boyun, göğüs kafesi, kalp, karın, genital bölge ve kol ve bacaklar ve omurga detaylı olarak incelenir.
Detaylı ultrasonografinin amacı bebekte görülebilecek doğumsal kusurların tespit edilmesi ve bazı genetik hastalıklarda ortaya çıkabilecek olan anomalilerin saptanarak gerekirse ileri inceleme yapılmasıdır. Ancak teknolojideki tüm bu gelişmelere karşın en iyi cihazlar ve en tecrübeli uzmanlarn varlığında bile doğumsal kusurların ancak %70-80’i fark edilebilir.
Ultrason değerlendirmesi ile yaklaşık olarak % 30-35 oranında bebekte anomali olsa bile saptanamayabilir. Yani ultrason bebekteki gelişimsel bozuklukların çoğunu saptasa da her zaman hepsini saptaması imkansızdır.
Bilgilendirme : Ultrasonografinin bebeğe hiçbir zararı yoktur. Radyasyon içermez. Sık aralıklarla bile yapılsa bebeğe herhangi bir zarar vermez..
Gebelik süresince 3 veya 4 boyutlu ultrason yapılması rutin olarak şart değildir, bu sadece aile bebeğin yüzünü, ellerini vb. görmek isterse faydalıdır, bebeğin durumunu ve özür varlığını araştırmakta faydalı değildir. Gebelikte rutin olarak normal 2 boyutlu ultrasonların kullanılması yeterlidir.
Dikkat : Genel olarak anomalilerin yarısından fazlası ultrasonografi ile tespit edilebilmektedir. Buna göre detaylı ultrasonografi bulgularının normal olması bebeğin kesinlikle sağlıklı olduğunu garanti etmez.
Ultrasonla cinsiyet ne zaman anlaşılabilir ?
Cinsiyetin dış görünüş olarak 11. hafta civarında farklılaşmaya başlar fakat ultrasonla bu kadar erken tespit edilemez. Çoğunlukla 15-20 haftalarda ultrasonla ayırt edilebilir. Tabi bunda her zaman yanılma payı vardır. Ayrıca bazen bebeğin duruşundan dolayı cinsiyet tespitini yapmak hiç mümkün olmayabilir.